Badania immunohistochemiczne służą odkryciu wywołujących daną chorobę antygenów w komórkach i tkankach. Proces ten polega na wywołaniu reakcji antygen – przeciwciało, a następnie na utrwaleniu wspomnianego zjawiska za pośrednictwem preparatów mikroskopowych. Ich celem jest sprawdzenie podatności ognisk chorobowych na konkretny lek. Dzięki nim można przewidzieć skuteczność przepisanej lub planowanej kuracji, jak również określić postępy stosowanego do tej pory leczenia.

Obecnie badania immunohistochemiczne stanowią niezastąpioną część diagnostyki patomorfologicznej. Ze względu na swoje znaczenie coraz częściej uznawane są za badania rutynowe (traktuje się je jako idealne dopełnienie standardowej diagnostyki histopatologicznej). Przede wszystkim wykorzystuje się je do diagnozowania różnego typu nowotworów – umożliwiają określenie charakteru zmian chorobowych (nowotwór łagodny lub złośliwy). Ponadto pozwalają stwierdzić stopień zaawansowania choroby oraz zlokalizować położenie pierwotnego guza odpowiedzialnego za dalsze przerzuty. Przy ich zastosowaniu precyzyjnie diagnozuje się między innymi białaczkę, chłoniaka, nowotwór skóry.

Reakcja antygen – przeciwciało

Lekarz pobiera od pacjenta materiał cytologiczny (komórki) lub histologiczny (tkanki), a następnie specjalista patomorfolog szuka w nim substancji antygenowych, wykorzystując w tym celu znakowane przeciwciała, które oznacza się za pomocą fluorochromów, enzymów bądź metali (barwione są miejsca łączenia się antygenu z przeciwciałem). Przygotowaną w ten sposób próbkę poddaje się analizie mikroskopowej przeprowadzanej przy wykorzystaniu mikroskopu świetlnego oraz elektronowego.

Antygen stanowi substancja charakteryzująca się immunogennością i antygenowością. Immunogenność oznacza możliwość wytworzenia przez układ immunologiczny organizmu swoistych przeciwciał, czyli wywołania skierowanej przeciwko sobie odpowiedzi odpornościowej, antygenowość – zdolność związania się z danym przeciwciałem (przeciwciała są immunoglobulinami produkowanymi przez układ immunologiczny organizmu; cechuje je umiejętność łączenia się z antygenami).